Een standbeeld voor Sherida Spitse

Er loopt een fenomeen op onze velden. Ze is aanvoerder van Ajax en Oranje. Haar naam is Sherida Spitse en ook dit seizoen schrijft ze weer geschiedenis.
Wie wel eens in Zeist komt in het hoofdkwartier van de KNVB kent ze wel. De cirkel met standbeelden waarin de grootste spelers uit onze rijke voetbalgeschiedenis in brons zijn gegoten. Johan Cruijff uiteraard, de net tachtig geworden Willem van Hanegem, Ruud Gullit. Een paar jaar geleden waren we zelf aanwezig bij een historisch moment toen Sarina Wiegman als eerste vrouw werd toegevoegd aan het illustere gezelschap. Het kan bijna niet missen of daar komt op niet al te lange termijn een tweede vrouw bij, ditmaal geen trainer maar een speelster. Want Sherida Spitse doet dingen die nog geen voetballer eerder deed in ons land. Geen man en geen vrouw.

Door: Iwan van Duren

Onlangs speelde ze in haar Friesland interland 229 en als het aan haar ligt is ze nog lang niet klaar. Na het vertrek van Sarina Wiegman naar Engeland groeit Sherida Spitse steeds meer uit tot het uithangbord van het Nederlandse vrouwenvoetbal.
In opinieprogramma’s pleit ze voor betere voorwaarden voor het vrouwenvoetbal ‘Sommigen spelen nog voor een reisvergoeding in de eredivisie, dat moeten we niet willen.’ Ook het speelschema is haar een doorn in het oog. ‘Sinds 2020 spelen de topspeelsters iedere zomer een toernooi, dat is niet goed.’

Het staat dan ook in de sterren geschreven dat zij op een dag de nieuwe bondscoach gaat worden. En anders toch minimaal coach van haar Ajax. Maar zover is het nog lang niet, want de huidige aanvoerder van Ajax en Oranje is dan wel bijna 34, maar staat nog steeds in de frontlinies van het vrouwenvoetbal. Echt een verrassing is het niet eens voor eenieder die in Sneek en omstreken vroeger weleens naar het jeugdvoetbal ging kijken. Want ze was niet alleen het eerste meisje dat lid werd van de plaatselijke VV Sneek. Ze was ook al snel de beste speelster in alle jongensteams waar ze speelde. Ze legde de ballen waar ze maar wilde en de ene streep na de andere werd richting doel gevuurd. Fysiek stond ze ook haar vrouwtje. In het veld is ze op zestienjarige gewoon aanvoerder in haar team dat verder uit jongens bestaat. Niemand die er moeilijk over doet. Op het veld is iedereen gelijk. Spitse was een stoere.

Maar eeuwig met jongens voetballen gaat natuurlijk niet en als SC Heerenveen met een vrouwenteam mee gaat doen aan de nieuw opgerichte eredivisie, is ze als volbloed Friezin meteen van de partij en speelt zo hard alsof ze nog steeds met de jongens speelt. Ze moest even wennen aan het gepiep om zich heen soms. Uitdelen en incasseren is het devies. Ze debuteert op 16-jarige leeftijd zelfs al voor het grote Oranje tegen Engeland. Sherida Spitse uit Sneek is die zomer van 2006 zestien jaar en heeft het helemaal gemaakt. Denkt ze… De illustere voormalige bondscoach Vera Pauw zet haar meteen met beide benen op de grond. ‘Jij staat nog niet in de boeken geschreven.’

Spitse zal nog weleens terugdenken aan die woorden. Want Pauw had natuurlijk gelijk, een interland is het begin van de eerste regel van een mooie roman. De eerste stap van een lange reis. Een zaadje dat net uitkomt maar met veel arbeid en vasthoudendheid uit kan groeien tot een boom, die iedereen bewondert. Of in dit geval een boek. Maar de vlucht naar voren van het vrouwenvoetbal had zelfs zij nooit kunnen voorzien. ‘En nog gaat het haar niet snel genoeg’ weet bondscoach Andries Jonker als hij zijn aanvoerder weer op de barricades ziet gaan in de geest van illustere voorgangers als Vera Pauw en Sarina Wiegman.

Toen werd er ook niets verwacht, nu kijken er miljoenen mensen naar de wedstrijden van Oranje en zijn de kritieken snoeihard als de ploeg een keer niet wint. Na de recente uitschakeling in Heerenveen tegen Duitsland moesten de oudjes het ontgelden en schreeuwen de media om bloed. Doorselecteren. ‘En tien weken daarvoor liepen ze de polonaise nog met ons toen we ons plaatsten voor de finales van de Nations League’, schampert Spitse, die ook niet van steen is. Maar goed, als je naar het niveau van de mannen wil en je wordt nationaal discussievoer, dan hoort dit er natuurlijk ook gewoon bij.

‘Wat ik zeg. Hier leef ik voor, hier doe ik alles voor. Ik ben naar deze mooie club gekomen om prijzen te pakken.’

Ze heeft ook amper tijd om er stil bij te staan. Wie zelf een jong gezin heeft, weet hoeveel organisatie en energie dat vergt. Laat staan als de moeder in dat gezin ook nog eens een topsportster is. Dan moet de voeding en rust perfect kloppen. Om haar heen valt de ene international na de ander geblesseerd uit. Opgebrand na jarenlang non stop op de tenen lopen van toernooi naar toernooi. Ook dit seizoen moet weer als een rollercoaster voelen, zoals die ieder jaar sneller gaat. Regerend kampioen met Ajax, Champions League geschiedenis geschreven met Ajax, als vicewereldkampioen met Oranje onttroont in Australië op het WK. Finalepoule Nations League gehaald.

En wie had ooit gedacht dat ze in een uitverkocht Abe Lenstra stadion zou spelen, toen ze bij Heerenveen op een bijveld voor twee man en een paardenkop begon met vrouwenvoetbal. Een stadion dat ook de eigen mannen nooit meer vol spelen, kolkte nu voor haar en haar Oranje vrouwen. En in dezelfde week werd er voor het eerst in de geschiedenis een wedstrijd van de mannen van Ajax verplaatst ten gunste van de Ajax vrouwen, waar ze ook aanvoerder is. Dat had weer alles te maken met de fantastische Champions League campagne van de Amsterdamse vrouwen. In de Champions League stuntte Spitse met haar jonge ploeggenoten door alle thuiswedstrijden tegen giganten als Bayern München, Paris SG en AS Roma te winnen. Iets wat iedereen bij voorbaat voor onmogelijk had gehouden.

30 januari 2024
Ajax – AS Roma 2-1 staat er op het scorebord
Het was genoeg om verder te gaan en bovenal om dikke zoute tranen te laten rollen over het gezicht van de vrouw die zoveel heeft meegemaakt. ‘Ik wil helemaal niet huilen, maar dit is zo mooi’, sputterde ze in een feestende Arena. Even een welkom beeld na alle treurnis rond de wedstrijden van de mannen dit seizoen. De supporters in de Johan Cruijff Arena konden hun geluk niet op toen Zara Kramzar vijf minuten voor tijd een messcherpe corner vintage Spitse in eigen doel werkte. ‘Weer bij de laatste acht. Weer? Een kéér bij de laatste acht, bedoel ik. Bizar, dit is mooi. Ik ben trots. Fantastisch, hier leef ik voor’, stamelt Spitse na het laatste fluitsignaal terwijl de tranen over haar wangen stromen. ‘Dit wil ik helemaal niet, maar dit is emotie. Blije emotie’, reageerde Spitse. ‘Dan komt alles eruit. Het is vaker gebeurd. Ik weet niet, misschien doordat ik ouder word. Wat ik zeg, hier leef ik voor, hier doe ik alles voor. Ik ben naar deze mooie club gekomen om prijzen te pakken. Dat is gelukt. Maar ook om Champions League te spelen. En dat is ook gelukt. Hoe we het doen, daar ben ik enorm trots op.’ Spitse prijst vervolgens meteen haar piepjonge teamgenoten: ‘Ik kan bijna de moeder zijn van sommigen. Maar ik probeer ze bij te brengen wat ik kan bijbrengen. Mijn winnaarsmentaliteit, mijn passie voor het voetbal, de slimmigheidjes. Ik zal geen tien jaar meer voetballen, maar ik hoop dat ze dat meenemen.’

Wie de moeite neemt eens een training van Ajax of Oranje te bezoeken, ziet tussen al het dartele talent al snel een vrouw die rondloopt met een focus alsof ze een wedstrijd speelt. Haar houding is vastberaden, de haren strak en her en der een tatoeage. Ze oogt niet alleen als een winnaar, zo gaat ze ook tekeer. Elke bal strak, elke kaats fel en volledig in de ban van haar training. Hard in de duels, scheldend als iemand staat te dromen. Ze is een beetje zoals Dirk Kuijt bij de mannen altijd was. Nooit tevreden en altijd beter willen worden. Zo’n speler waar iedere trainer van droomt.

‘Voorlopig blijf ik bij Oranje. Ik vind voor mijn land spelen het mooiste wat er is.’

Spitse kon als meisje natuurlijk nooit bevroeden dat zij gekroond zou worden tot recordinternational. Maar gaandeweg haar loopbaan begon het idee wel steeds meer post te vatten. Steeds vaker zat ze te rekenen en iedere keer was de uitkomst dat het mogelijk was. Ze verhuisde naar FC Twente waar ze kampioen werd. Ze werd de eerste vrouw in Nederland waar transfergeld voor werd betaald. Haalde het WK en werd vervolgens Europees kampioen met Oranje. Zie daar het meisjesboek. Ze is Pauw in doelpunten en wedstrijden allang voorbij. De afgelopen jaren ontwikkelde ze zich steeds meer als onmisbare motor van Oranje. Schouderophalend zag ze de schijnwerpers op Anouk Hoogendijk, Lieke Martens, Jackie Groenen, Vivianne Miedema en al die andere sterren gaan. Ze gunde het ze van harte.

Spitse groeide moeiteloos door met het stijgende niveau van het vrouwenelftal. Op het middenveld bepaalde ze het tempo, won ze de cruciale duels en was ze zelden op balverlies te betrappen. Het jarenlange investeren in haar trap begint meer rendement op te leveren. Steeds vaker breekt ze wedstrijden open met een vrije trap of dodelijk afstandsschot. Met meer dan veertig treffers is ze ook al tot de top vijf aller tijden binnengedrongen. Intussen is ze een linie naar achter gehaald. Soms opererend als een moderne libero. Het Italiaanse woord zegt het al, libero betekent vrijheid. Ze kan die rol grotendeels zelf invullen zoals ze wil. Tegen zwakkere tegenstanders zal ze vaak inschuiven en op het middenveld verschijnen.
Spitse is een sieraad voor de sport. De schijnwerpers zal ze krijgen ook. In de laatste thuiswedstrijd van Oranje in Heerenveen tegen Duitsland was ze dus weer even terug in haar Friesland. In een vol Abe Lenstra stadion, waar geen muis meer bij kon. Zelfs de grote Abe had in eigen huis nooit zoveel publiek gezien. Weer een episode voor het schitterende meisjesboek dat ze nu heeft geschreven. Een boek met nog heel wat lege pagina’s om te vullen. Spitse heeft de datum van de finale van het volgende EK ongetwijfeld alweer omcirkeld in haar agenda. Want als iemand heeft laten zien dat alles mogelijk is als je er zelf in gelooft is het dat voetballertje dat zich lang geleden als eerste meisje aanmeldde bij VV Sneek.

‘Sherida is als Puyol’, weet de vorige bondscoach Mark Parsons, die ook niet om haar heen wilde: ‘Haar standaard is iedere seconde de hoogste. Keihard, geen compromis. Ze eist alles van iedereen. Verbaal en emotioneel en ook met haar lichaamstaal is ze altijd vol aanwezig. Ze vraagt niet, ze eist. Dat is goed, ze beïnvloedt mensen.’ Spitse knikt als ze de woorden van haar Engelse coach hoort: ‘Je moet het samen doen. Druk zetten, de aanvoer naar de aanval, de organisatie. Dat zijn dingen die belangrijk zijn en dan kun je niet altijd even netjes gaan overleggen. Hard werken is de basis, als je bij Oranje komt ben je er niet. Dan begint het pas. Oranje is geen doel, je wil prijzen pakken, dat telt aan het einde van je loopbaan. Daarvoor moet alles opzij.’

‘Als je bij Oranje komt ben je er niet. Dan begint het pas.’

Haar huidige bondscoach Andries Jonker ziet in Spitse voornamelijk een centrale verdediger. ‘Ik denk dat ze een pass over afstand in de buitencategorie heeft. Op het middenveld krijg je daar bijna de ruimte niet voor, omdat de druk van de tegenstander daar vaak groot is. Achterin heb je meer mogelijkheden om die pass te kunnen geven”, zegt hij. “Als je haar kwaliteiten optimaal wil benutten, is dit volgens mij de beste optie. Sherida is in mijn ogen een zekerheid, ze is zeer betrouwbaar en een goede soldaat.” Over de plotse roep om doorselecteren is Jonker niet onder de indruk. Twee nederlagen tegen Spanje en Duitsland zorgden voor de bekende reflex bij de media: ‘Oranje is geen opleidingsteam, de beste speelsters van het land spelen en of Sherida dan 34 is of 18 maakt bij mij helemaal niet uit.

29 februari 2024 Nederland – Duitsland 0-2
‘Deze doet veel zeer’, weet Spitse, die in het veld ook gemerkt heeft dat een gehavend Oranje kansloos is tegen de Oosterburen. De aanvoerder van Oranje miste de vorige Olympische Spelen door een blessure en lijkt het toernooi niet aan haar indrukwekkende palmares toe te kunnen voegen. ‘We hebben zoveel tegenslagen gehad en staan hier vanavond wel. Alleen Duitsland was beter, zo eerlijk moeten we zijn.’ Dat Spitse niet naar Parijs kan, zorgt voor een litteken. ‘Dat hoort bij topsport, dat moeten we accepteren. Je kan winnen of verliezen. Het doet zeer, maar er is meer om voor te spelen. Volgende maand spelen we weer kwalificatiewedstrijden. Dit was mooi om op mijn lijstje te hebben, maar het hoort er wel bij.’

‘Je kan winnen of verliezen. Het doet zeer, maar er is meer om voor te spelen.’

Aan stoppen denkt Spitse nog niet. ‘Voorlopig blijf ik bij Oranje. Ik vind voor mijn land spelen het mooiste wat er is. Deze zal ik even voelen, maar ik ga door. Ik focus me op het volgende doel. Het is wat het is.’ Wie Spitse een beetje kent, weet dat ze zelfs ver in haar achterhoofd nog stiekem rekening houdt met de Spelen over vier jaar. Het zou niet de eerst keer zijn dat ze grenzen weet te verleggen naar nieuwe maatstaven. De kritiek op de ‘oudjes’ in het team irriteert haar. De Gouden generatie verdient wel wat meer respect. Spitse is een sieraad voor de sport. Kijk naar het schitterende meisjesboek dat ze nu heeft geschreven. Een boek dat nog steeds niet af is. Want als iemand heeft laten zien dat alles mogelijk is als je er zelf in geloofd is het dat voetballertje dat zich lang geleden als eerste meisje aanmeldde bij VV Sneek.