Nieuw initiatief van VVCS voor mentale uitdagingen profvoetballers: ‘Elke voetballer heeft hier iets aan.’

Tekst: RICK VAN LEEUWEN

Meer rust in haar spel. Minder nadenken als ze snel moet reageren. Daar wilde ze graag tips voor. Met die ‘hulpvraag’ vroeg ze een gesprek aan bij het Mentale Portaal. Zonder dat ze een idee had wat haar te wachten stond. Maar ze stond er open in. En na een uurtje praten was ze veel wijzer geworden.

“Ik merkte op het veld ook meteen het verschil”, vertelt Bonny Lammers (21), aanvaller bij Excelsior Vrouwen. “De tips die ik kreeg, kon ik meteen toepassen. Tips om meer in het moment te blijven en te focussen op wat ik waarneem. Ik voel nu dat ik ‘chiller’ op het veld sta en minder snel afgeleid raak. Echt tof dat één gesprek zo’n verschil kan maken.”

 

Snel, effectief en to-the-point

Bonny is één van de voetballers die gebruik heeft gemaakt van het initiatief dat VVCS (in samenwerking met Meglio, mentale zorg en coaching) begin dit jaar lanceerde om voetballers een laagdrempelige toegang te bieden tot mentale hulp, via de uit Amerika overgewaaide Single Session-methodiek.

Het idee voor ‘Eén gesprek kan het verschil maken’ is ontstaan vanuit een groeiende behoefte onder voetballers aan mentale ondersteuning. Het oorspronkelijke idee was om spelers met gokproblemen te helpen, maar al snel werd duidelijk dat er een bredere behoefte was aan mentale begeleiding. Denk aan faalangst, gebrek aan zelfvertrouwen, stress voor een belangrijke wedstrijd of moeite met omgaan met kritiek van coaches of media.

Allemaal uitdagingen die niet altijd opvallen bij de buitenwereld, maar die een grote impact kunnen hebben op de ontwikkeling en prestaties van een speler. “We zien in het voetbal een toenemende acceptatie van mentale uitdagingen, en het is ook gebruikelijker geworden om hulp te zoeken”, vertelt Paul van Zwam, al 15 jaar betrokken bij de VVCS en expert op het gebied van leiderschap en psychologie.

“De realiteit is alleen dat voetballers vaak geen tijd of zin hebben in lange trajecten. De druk om te presteren is hoog. Voetballers kunnen zich niet permitteren om lang uit de running te zijn. Dat vraagt om mentale ondersteuning die snel, effectief en to-the-point is. De single session-methodiek is hiervoor een effectieve en toegankelijke oplossing. Met deze methodiek kunnen spelers in één sessie direct richting krijgen in hun hulpvraag.”

 

“Leek mij het proberen waard”

Bonny Lammers was niet actief op zoek naar hulp, maar op Instagram zag ze video’s van VVCS over dit initiatief, met daarin onder andere Bruno Martins Indi, Ricky van Wolfswinkel, Jacintha Weimar, Lasse Schöne en Peter Bosz. Dat wekte haar nieuwsgierigheid. “In eerste instantie scrolde ik door, maar het bleef in mijn hoofd hangen. Ik was benieuwd wat het voor mij kon betekenen en het leek mij het proberen waard. Gratis en voor niets een uur praten met een deskundige op dit gebied, waarom zou ik die kans niet pakken?”

 

Zonder dat er een acute mentale hulpvraag speelde, besloot Bonny zich aan te melden voor een Single Session. “Ik wilde meer rust in mijn spel en minder nadenken op cruciale momenten. Dat was mijn doel en ik had het idee dat ik daarvoor beter kon praten met een professional dan met ploeggenoten of stafleden. In ons team zijn we wel redelijk open naar elkaar en is er altijd iemand om mee te praten, maar ik had behoefte aan concrete, praktische handvatten die mij helpen om in het moment te blijven en mijn handelingssnelheid te verhogen.”

 

“Ik hoorde dit allemaal voor het eerst”

Een van die praktische handvatten was uiteindelijk om bij het opkomen van het veld te focussen op haar zintuigen. “Op wat ik waarneem, op wat ik hoor, op wat je voelt. Doe de ogen eens dicht en wat hoor je dan op de achtergrond? Probeer daarop te focussen, dat soort dingetjes. Dat ben ik gaan toepassen op het veld. En dit leidt inderdaad af van andere gedachtes, zodat ik rustiger ben in mijn hoofd en meer bezig met mijn spel.”

 

Hiervoor had ze nooit een gesprek gevoerd met een sportpsycholoog. “Wat hij me vertelde, hoorde ik allemaal voor het eerst. Er ging een wereld voor me open. Ik ben niet echt iemand die in baalmomenten blijft hangen, maar ik merk de laatste tijd wel dat ik bijvoorbeeld na een slechte aanname sneller de knop kan omzetten. Zo snel dat ik na die aanname alsnog een goede pass kan afleveren. Over een hele wedstrijd, of een hele training, merk ik echt wel verschil in hoe ik daar nu mee omga.”

 

“Veilige en vertrouwelijke manier om hulp te krijgen”

GZ-psycholoog Michelle Ernst luistert aandachtig naar het verhaal van Bonny. “Gesprekken gaan ook vaak over het kunnen snappen van emoties, gedrag en gedachten. Een psycholoog kan helpen duiden, en de voetballer iets leren over gezond versus ongezond gedrag op mentaal vlak.”

 

Michelle is niet de ‘coach’ met wie Bonny gesproken heeft, maar zij maakt wel deel uit van het begeleidingsteam met psychologen en ervaringsdeskundigen dat in stelling is gebracht voor dit initiatief. Zij juicht deze laagdrempelige aanpak van harte toe: “Het voetbal is nog altijd een conservatieve wereld als het gaat om mentale begeleiding. Daar zit wel verbetering in en je ziet steeds vaker dat voetballers zich, ook voor de camera, kwetsbaar opstellen, maar er is nog een lange weg te gaan. In andere sporten is mentale hulp al meer vanzelfsprekend, terwijl voetballers daar nog vaak zelf werk van moeten maken.”

‘Veel spelers houden hun klachten voor zich uit angst voor een negatief oordeel of gevolgen voor hun carrière.’

De noodzaak voor mentale ondersteuning aan voetballers komt niet voort uit een onderbuikgevoel. Volgens de FIFPRO heeft 38% van de actieve profvoetballers te maken met symptomen van angst of depressie. Uit recent onderzoek in Nederland blijkt dat ruim de helft van de spelers kampt met mentale klachten, variërend van stress tot slaapstoornissen en prestatiedruk.

 

Michelle haakt in op die prestatiedruk: “Hulpvragen van voetballers kunnen zijn: hoe leer ik mij richten op zaken waar ik controle over heb (op taken in plaats van op uitkomsten zoals winst of verlies)? Hoe leer ik ongemak accepteren of verdragen in plaats van dat ik het meteen wil oplossen? En: hoe ga ik om met druk die ik fysiek ervaar en leer ik stress goed interpreteren?”

 

“Niet alleen voor mentale problemen”

Michelle vertelt dat onderzoek leert dat topvoetballers meer mentale klachten ervaren dan de gemiddelde Nederlander. “En ook meer dan in andere sporten. Maar veel spelers houden hun klachten voor zich uit angst voor een negatief oordeel of gevolgen voor hun carrière. Daarom is het zo goed en belangrijk dat de VVCS dit initiatief in het leven heeft geroepen. Deze single sessions bieden een veilige en discrete manier om ondersteuning te krijgen.”

 

Belangrijke kanttekening is dat het platform zeker niet alleen bedoeld is voor spelers die ‘curatieve’ zorg nodig hebben, ofwel mentale problemen die acute aandacht vereisen. “Het is juist ook voor spelers die willen werken aan hun prestatieverbetering en mentale weerbaarheid, zoals bij Bonny. De gesprekken zijn bovendien heel geschikt voor preventieve doeleinden, om klachten in de toekomst te voorkomen. Met een sportpsycholoog of een ervaringsdeskundige kun je ontzettend veel kanten op.”

 

En natuurlijk kunnen deze gesprekken ook een zet in de goede richting zijn voor voetballers die wel meer begeleiding nodig hebben. “Zo’n eenmalige sessie is geen quick fix voor zwaardere mentale problemen, maar dit gesprek kan wel de eerste stap in de goede richting zijn. Een goed gesprek met een professional over jouw hulpvraag kan je wellicht op het juiste spoor zetten, op weg naar een oplossing. Uit dit gesprek komt altijd een advies waar je mee verder kunt.”

 

Denk hierbij ook aan begeleiding in tijden van blessures en revalidatie. “Een zware blessure verhoogt de kans op ontwikkeling van mentale problemen, met name stemmingsproblemen en verstoord eetgedrag”, legt Michelle uit. “Het kan dus zinvol zijn om de stemming en andere zaken te monitoren en zo nodig bij te sturen via één of desnoods meerdere sessies.”

 

Nog een voorbeeld van een prangend thema dat Michelle niet onderbelicht wil laten, is het belang van ondersteuning van jeugdspelers bij hun overgang naar de A-selectie. “Er zijn best wat voorbeelden van veelbelovende spelers die het toch niet redden in de profwereld, omdat ze moeite hadden met dergelijke overstap. En dat is uiteraard zonde!”

 

“Nu mijn eigen weg vinden”

Voor Bonny was deze eenmalige sessie voor nu precies wat ze nodig had. “Met de handvatten die ik heb gekregen voor op het veld, kan ik voorlopig door. Ik ben wel nieuwsgierig geworden naar meer mogelijkheden om mentaal nog sterker te worden. Ik wil daarin zelf mijn eigen weg vinden en ontdekken wat voor mij wel en niet werkt op dit gebied, zoals mindfulness.”

‘Iedereen heeft baat bij mentale ondersteuning, ook als je geen acute problemen hebt.’

Bonny heeft ook veel gehad aan het bescheiden ‘huiswerk’ dat ze na de sessie meekreeg van de deskundige. “Hij vroeg tijdens het gesprek ook steeds: wat heb je nu geleerd, en wat kan je meenemen? Dat probeerde ik dan ook zelf te benoemen. Aan het einde vroeg hij of ik dat op papier wilde zetten en naar hem toe kon sturen, zodat hij daar nog feedback op kon geven. Dat heb ik gedaan en heeft mij ook echt geholpen, want ik kan het er altijd even bij pakken en mezelf aan dingen herinneren. Als je zelf iets op papier zet, blijft het gewoon beter hangen, dus dat deel van de aanpak vond ik ook heel nice.”

 

“We proberen allemaal zo veel ballen hoog te houden”

Ze had het hier laatst over met een teamgenoot, die een soortgelijke hulpvraag heeft. “Ik denk dat zij hier ook iets aan kan hebben, dus ik heb het haar aangeraden. Ik denk dat als meer spelers weten dat dit bestaat, ze er sneller gebruik van zouden maken. Iedereen heeft baat bij mentale ondersteuning, ook als je geen acute problemen hebt. Wat ik het meeste om me heen hoor, is dat meiden last hebben van een hoge werkdruk.”

 

Bonny doelt op de combinatie van voetbal met studie en werk. In haar geval een hbo-studie (Business & Innovatie) en een bijbaan als taxichauffeur. “We proberen allemaal zo veel ballen hoog te houden en op elk vlak zo goed mogelijk te presteren. Dat brengt natuurlijk ook een grote druk met zich mee. Veel voetballende vrouwen lopen hier tegenaan. Dat is toch anders dan in het mannenvoetbal, waar spelers zich over het algemeen meer kunnen focussen op alleen voetbal.”

 

“Elke speler kan hier iets aan hebben”

Michelle Ernst wijst er ter afsluiting graag op dat mentale coaching niet alleen directe voordelen heeft voor voetballers tijdens hun loopbaan, maar ook daarna, op lange termijn. “Tot vele jaren na het beëindigen van hun carrière kunnen er nog forse mentale problemen de kop opsteken, van burn-outs en slaapproblemen tot depressies en identiteitsverlies. Dat is gewoon ontzettend zonde. Door eerder in een carrière bewust om te gaan met mentale gezondheid, kunnen we veel van deze problemen voorkomen. En dat kan beginnen met zo’n single session.”

 

Het laatste woord is aan Bonny: “Ik denk dat elke speler, elk persoon, wel iets zou kunnen hebben aan zo’n gesprek. Of je nu al problemen hebt, of als je die alleen nog maar wilt voorkomen. Ik denk dat iedereen in ‘t wereldje er goed gebruik van zou kunnen maken!”

 

Meld je aan voor een Single session

Ben je profvoetballer en merk je dat je ergens tegenaan loopt? Ervaar je (te) veel druk, ben je het plezier in voetballen even kwijt, gaat het privé niet lekker of heb je een conflict? Of gaat het prima met je, maar heb je gewoon het gevoel dat je met een beetje hulp op bepaalde punten beter kunt presteren? Blijf er niet mee rondlopen. Schrijf je in voor een gratis Single Session met een deskundige.

Kans voor open doel

Eén goed gesprek kan jou weer echt op weg helpen en het verschil maken voor jouw voetbalcarrière. Echt een kans voor open doel. Je gaat ongeveer een uur in gesprek met een deskundige (sport)psycholoog die veel ervaring heeft in het voetbal. Uiteraard is dit gesprek vertrouwelijk. En na dit gesprek zit je nergens aan vast. Als je behoefte hebt aan een vervolg, kan dat altijd. Dan kun je zelf weer contact opnemen. Die bal ligt bij jou. Succes!

Evgeniy Levchecnko, voorzitter VVCS: “In een goed uur kan dit gesprek voor spelers net dat dominosteentje zijn dat wordt opgevangen. Dat biedt uitkomst om weer door te kunnen. Zowel op het veld, als daarbuiten.”

Kosteloos en privacy gewaarborgd

Voor VVCS-leden is deze dienst kosteloos. Meer weten? Stuur ons een mail voor meer informatie: info@vvcs.nl. Of kijk op het Mentale Portaal. Hier kun je ook direct en heel eenvoudig een afspraak inplannen. Na inschrijving ontvang je direct een bevestiging en zes vragen ter voorbereiding op het gesprek. Je vindt het Mentale Portaal via de website van de VVCS.

Disclaimer: de privacy van de deelnemers is uiteraard gewaarborgd. VVCS krijgt uitsluitend te horen hoeveel spelers/speelsters van de dienst gebruik maken, niet welke spelers/speelsters.