Het Nederlands voetbal adoreert het positiespel. ‘Zeker tactisch behoren wij tot de besten van de wereld’, stelt Ruud Gullit vast. ‘Maar er zijn nog meer aspecten.’ De 50-jarige Amsterdammer kan het spel scherp beoordelen en vergelijken. Hij verzorgt in binnen- en buitenland analyses en vliegt nog altijd de wereld over.
De Europees kampioen van 1988 leent zijn kennis als expert uit aan verschillende tv-zenders. In eigen land fungeert hij als analyticus bij de NOS en bij SBS. In Engeland wisselt hij Sky af met Al Jazeera. Sinds kort becommentarieert hij de Champions League ook voor het Duitse Sky. ‘Ik heb gewoon plezier in wat ik doe. Het bevalt me goed. Ik ben toch met topsport bezig. En ik blijf op de hoogte van de ontwikkelingen in het voetbal.’
Juni 2011 moest Ruud Gullit als trainer weg bij het Russische Terek Grozny. ‘Voetbal is een deel van mijn leven. Ik ben nu op een andere manier bezig met voetbal. Je ruikt het niet meer, je ruikt geen olie meer. Je hoort de nopjes ook niet meer. Wat er in de kleedkamer gebeurt, die betrokkenheid, dat is de adrenaline die je krijgt. Je weet nooit wat er nog langskomt. Maar ik ben nu wel heel erg happy met de dingen die ik doe.’
Bij SBS spuit Ruud Gullit zijn mening over het Nederlands elftal. Voor het EK samen met Marco van Basten, sedertdien met Ronald de Boer. ‘Louis van Gaal doet het gewoon goed. Als je wint heb je altijd gelijk.’ Bij de NOS debuteerde hij dit seizoen als panellid van Studio Voetbal. ‘Dat is ook leuk. Maar ik wil er niet elke week zitten.’
Voor Sky Engeland pendelt hij geregeld op en neer, om mee te discussiëren over een wedstrijd in de Champions League. ‘Voor de Engelstalige Al Jazeera doe ik hetzelfde, ook in Engeland. Een paar keer per jaar ga ik dan naar Doha toe.’ Voor Sky Duitsland werd hij voor het eerst gevraagd bij de galavoorstelling van Bayern München tegen Lille. ‘Ik was samen met Erik Meijer in München. Het is wel heel erg wennen. Mijn Duits is geen hogeschool-Duits. Ik kan me redden, maar ik zeg soms wel dingen fout. Erik spreekt echt vloeiend Duits. Als de show eenmaal begint, kan ik het wel redelijk zeggen.’
Met de Engelse taal is Ruud Gullit veel meer vertrouwd. Hij sloot zijn actieve carrière af bij Chelsea, waar hij ook als manager zijn entree maakte. Die functie vervulde hij tevens bij Newcastle United en in Amerika bij Los Angeles Galaxy. ‘Engels gaat bij mij gewoon vanzelf. Ik denk dan ook in het Engels.’
In het praatprogramma van Studio Voetbal op de zondagavond werd Ruud Gullit als het ware herenigd met Jan Mulder. ‘We hebben samen nog bij Talpa gewerkt.’ De twee ex-internationals hebben een aparte klik met elkaar. ‘Ik moet altijd lachen om Jan. Als we elkaar alleen al aankijken, beginnen we te brullen. We praten niet eens veel over het voetbal, maar heel veel over het leven, wat er allemaal gebeurt. Jan heeft een heel aparte kijk op dingen. Daar discussiëren we dan over. Hij is uniek en dat maakt hem leuk.’
Bij SBS trekt het proces van verjonging bij Oranje hem op dit moment bijzonder aan. ‘Ik heb dat zelf meegemaakt. In dat proces van verandering scoorden Marco van Basten en ik in Dublin ineens tegen Ierland. Toen wisselden we ook van generatie.’ Dat was op 12 oktober 1983, met Kees Rijvers als bondscoach. Dankzij twee treffers van Ruud Gullit en een derde van Marco van Basten veegde Oranje een achterstand van 2-0 in een indrukwekkende tweede helft volledig uit.
Al voor het geflopte EK in Oekraïne pleitte Ruud Gullit aan tafel bij SBS voor een grondige opknapbeurt van het Nederlands elftal. ‘Wat er nu gebeurt, snap ik zeker wel. Dat is alleen maar goed. Je kan verschil van mening hebben over de keuze of over de opstelling van een bepaalde speler. Dat is niet erg. Louis heeft zo zijn eigen kijk. En hij doet het gewoon goed. Een nadeel van het Nederlands elftal is dat iedereen trainer is. Iedereen mag een mening hebben. Daar moet je mee leren omgaan. Maar zolang je wint, ben je goed.’
Het gereviseerde Oranje ontbeert logisch ervaring. ‘Maar het moet vooral nog leren als het onder druk komt te staan. Een paar keer is het toch wel gelukkig geweest met een doelpunt dat uit het niets viel en waardoor het onder de druk vandaan kon komen. Ik neem aan dat de bondscoach die momenten analyseert. Dat moet beter. Daar moet hij proberen heel veel winst in te halen. Geluk heb je nodig. Daarmee heeft hij het vertrouwen gekregen van die spelers. Het zijn allemaal frisse jongens en ze zijn enthousiast. Natuurlijk behoort dit elftal nog niet tot de top-vijf. Zeker niet. Maar dat heeft ook te maken met de verjonging.’
Van de KNVB moet Louis van Gaal zich kwalificeren voor het WK van 2014 in Brazilië en op het toernooi bij de eerste vier eindigen. ‘Ik denk wel dat ze naar het WK gaan. Maar wat ze daar kunnen presteren, weet ik niet. Het WK is een heel goed leerproces voor deze jongens. Of ze in Brazilië bij de eerste vier kunnen komen? Dat vind ik geen realiteit. Het is een heel jonge ploeg, helemaal vernieuwd. Die jongens hebben nog niet de ervaring. Het zou geweldig zijn, maar niet reëel. Je kan groeien in zo’n toernooi. Als zij
de kwartfinales halen op het WK ben ik heel trots op ze.’
Waar hij zich bij SBS concentreert op de verrichtingen en progressie van het Nederlands elftal, moet Ruud Gullit bij de NOS zoveel mogelijk wedstrijden uit de eredivisie gadeslaan en ontleden. ‘Er zitten wedstrijden bij, die niet aan te gluren zijn.’ Over het algemeen komt hij als liefhebber evenwel voldoende aan zijn trekken. ‘Het Nederlands voetbal is best wel goed, denk ik. De spelopvatting is in elk geval goed. Maar er is meer. Je moet ook kunnen vechten. Wij willen alleen maar voetballen. Dat kan niet altijd. Als de tegenstander ons onder druk zet, willen we dat met positiespel oplossen. Je moet ook kunnen beuken, duels winnen. Dat hoort er net zo goed bij. Daar hebben wij moeite mee. Er zijn meer aspecten. Die heb ik ook moeten leren in Italië. Daar leer je luizig spelen als dat wordt gevraagd. PSV kon dat zo nodig heel goed in het verleden met Van Bommel en Cocu op het middenveld. Ze werden niet voor niets constant kampioen.’
Het Nederlands voetbal idealiseert het verzorgde positiespel. Maar kan daarin ook tot vervelens toe voor de toeschouwers overdrijven. ‘Echt, we hebben een goede kijk op het voetballen. Maar er is meer dan alleen dat positiespel. Ik zie vaak alleen maar passes, passes en passes, eindeloze combinaties. Ik wil acties zien. Een mannetje passeren op het middenveld. Het lijkt wel of het een beetje wordt afgeleerd. We houden in Nederland van breien. Dat is soms heel vervelend om naar te kijken. Alleen maar breien en breien. We moeten ook strijd kunnen leveren. Daarom zegt het me niets dat bijvoorbeeld Ajax het meeste balbezit had. Hoeveel kansen heb je dan wel gecreëerd. Daar gaat het toch om. Houd ook op om een ploeg te vergelijken met Barcelona. Dat is een uitzondering. Bij Barcelona kunnen drie, vier mensen op het middenveld een tegenstander uitspelen, ineens wegdraaien en de boel openbreken.’
Vanwege het vanzelfsprekende spektakel bewondert Ruud Gullit het meest hartstochtelijk het Engels voetbal. ‘Dat vind ik het leukste om naar te kijken. Maar dan heb ik het ook niet over alle wedstrijden. Topwedstrijden zijn meestal erg spannend. Er gebeurt van alles. Er zijn zoveel momenten voor de goal. Ik wil geen ellenlang gebrei zien. Dat gebeurt in Nederland soms veel te veel. Duits voetbal kan ook leuk zijn. Borussia Dortmund speelt heel goed, Bayern München ook. Schalke met de Nederlanders, ik volg het allemaal.’
De liefde voor het Italiaanse voetbal blijkt enigszins bekoeld. Het land van zijn dromen zakte een beetje weg achter de horizon. ‘Italiaans voetbal kijk ik helemaal niet meer naar. Dat is jammer. De stadions zijn half leeg, er zit geen sfeer meer in. Maar de Italianen gooien straks weer hoge ogen op het WK. Zij kunnen echt goed voetballen. De entourage is heel erg veranderd.’ Ook het Spaans voetbal kan Ruud Gullit maar voor een beperkt deel bekoren. ‘Ik kijk alleen maar naar Barcelona en Real Madrid. Met de rest heb ik geen affiniteit. De Spaanse competitie speelt op een hoog niveau. Valencia is gewoon een goede ploeg, maar ik heb er geen affiniteit mee.’
Mede door zijn werk als tv-deskundige focust Ruud Gullit zich, naast de Premier League en de Champions League, vooral op de eredivisie. ‘Ik denk dat Ajax toch weer kampioen wordt’, voorspelt hij op verzoek. ‘Op meerdere plekken heeft het toch meer kwaliteit. De opvatting van Ajax is altijd aanvallen. De kans dat je dan een goal maakt is aanwezig, meer dan dat je alleen op de counter speelt. Ajax heeft toch altijd de individuele klasse om een wedstrijd te kunnen beslissen. Ondanks het feite dat het niet altijd goed speelt. Die klasse gaat altijd in een laatste fase opspelen.’
Wat betreft PSV als gedoodverfde favoriet heeft Ruud Gullit zo zijn twijfels. ‘PSV heeft alles en kan alles. Hij heeft ook een echt fantastisch voetbalklimaat. De potentie hebben ze. Ik gun het ze ook van harte. Maar er zitten van die wedstrijden tussen dat het niet lukt, niet gaat, dan kan PSV ineens niks. Hoe is dat mogelijk, vraag ik me dan af. Ik denk ook dat Dickie Advocaat dan helemaal gek wordt. Ik zie ze geen kampioen worden.’
Ook FC Twente kan Ajax niet afhouden van een derde titel op rij, voorziet Ruud Gullit. ‘Toen ze begonnen, zat het heel soliede in elkaar. Ze hebben ook een goede ploeg. Maar ik weet niet of ze het volhouden. Ik zou willen dat Feyenoord een kans zou maken. Met Guidetti hadden ze een heel goede kans gehad. Niet omdat ik Pelle niet goed vind. Maar Guidetti had iets waardoor hij mensen kon meesleuren. Hij maakte het stadion gek. Als Guidetti nog een jaar was gebleven, had Feyenoord zeker meegedaan’, zo kan hij als oud-trainer in de Kuip zijn oprechte belangstelling en sympathie voor de Rotterdammers niet helemaal verloochenen.